Çin’in kuzeybatı kesimi, müreffeh doğu bölgelerinin aksine, önemli su tedarik zorlukları yaşıyor. Toprakları az yağış alan bir bölgede yer alan Sincan Uygur Özerk Bölgesi zor bir durumdadır. Çin, 23 milyon nüfuslu bölgenin su sorununu kısmen de olsa çözebilmek için İrtiş Nehri’nin yukarısına bir kanal inşa ederek aşağı kıyıdaş Kazakistan ve Rusya’nın su kaynaklarını etkiledi.
İrtiş Nehri, iki ulusal sınırı aşan ve Çin, Kazakistan ve Rusya topraklarından geçen sınıraşan su yollarının klasik bir örneğidir. Bu durum, yakın gelecekte çözülmesi muhtemel olmayan bir dizi ciddi soruna yol açmıştır. Her şey Çinlilerin özerk bölgenin çöl bölgelerine tatlı su getirmek için kendi topraklarında Kara İrtiş-Karamai kanalını inşa etmesiyle başladı. O tarihten bu yana İrtiş Havzası’ndan yılda 2 kilometreküpten fazla su çekilmektedir. Buna ek olarak Çin, İrtiş nehrinin akışının bir kısmını Ulyungur Gölü’nü yeniden doldurmak için yönlendirmiş ve bu da Kazakistan’a akan su miktarını azaltmıştır. Bu arada, bu ülkede İrtiş Nehri üzerinde, Çin’in artan su alımından etkilenmiş olan bir dizi hidroelektrik santrali bulunmaktadır. Kazakistan medyasında yer alan haberlere göre, hidroelektrik santralleri halihazırda nehirdeki su seviyesinin düşmesi ve hidroelektrik ünitelerinin tam kapasiteyle çalışamaması nedeniyle sorunlar yaşıyor. Ayrıca Omsk Oblastı, İrtiş Nehri’nin su seviyesinin düşürülmesine ilişkin endişelerini dile getirmiştir. Ve burası zaten ülkemiz topraklarında İrtiş’i ilk kabul eden Rus bölgesidir. İrtiş’in akışıyla ilgili durum belirsizliğini korurken, Omsk’a istikrarlı bir su temini için burada bir rezervuar inşa edilmesi planlanıyor. Bu çerçevede Kazakistan ve Rusya, Çin’in Sincan Uygur bölgesinin ekonomik kalkınmasına ve nüfusunun artmasına yönelik planlarından özellikle endişe duymaktadır. Tüm bunlar, bölgede başka istikrarlı su kaynağı olmadığı için Kara İrtiş’ten yeni su çekilmesini gerektirecektir. Tüm bunların İrtiş havzasında zaten karmaşık olan su durumunu daha da karmaşık hale getireceğini söylemeye gerek yok. Güzel dağ gölü Zaisan’ın ekosisteminde geri dönüşü olmayan değişiklikler olabilir, zira bu su kütlesi esas olarak Kara İrtiş’ten gelen akıntılarla beslenmektedir. Böceklerden ilham alan mühendis, su kanadı şeklinde fantastik bir gemi yarattı Benzer bir durum, kaynağı ve membaı Çin’de olan Kazakistan’ın İli Nehri çevresinde de gelişmiştir. Göksel İmparatorluk nehrin akışından önemli bir pay alıyor ve suyu özerk bölgenin büyüyen petrol ve gaz sektörünü geliştirmek için yönlendiriyor. Sonuç olarak İli Nehri’nin önemli bir kolu olan Balkaş Gölü’nün su seviyesi şimdiden 1 metre düşmüştür. Kazakistan, gölü korumak için İli Nehri’nin akışını artırması karşılığında Çin’e karşılıklı fayda sağlayan bir dizi sözleşme teklif etti, ancak Çin bu teklifleri reddederek avantajlı coğrafi konumunun İli Nehri’nin akışının dağıtımında kendisine tek hak verdiğinin sinyalini verdi. İrtiş’e gelince, nehir çevresindeki durum oldukça gergin. Çin, Kazakistan ve Rusya’nın İrtiş’ten gelen suya ihtiyacı var. Ancak ne yazık ki, akıntıya karşı olan daha iyi bir konumda. Kazakistan ve ardından Rusya, Çin kanalları inşa edilmeden önce olduğundan daha az İrtiş suyu almakla kalmıyor, aynı zamanda bu su tamamen farklı bir kaliteye sahip. Nehirdeki zararlı kirleticilerin konsantrasyonunun doğrudan akış hacmine bağlı olduğu ve her yıl daha da azaldığı bir sır değildir.
Irtysh nehir havzası
Black Irtysh – Karamay kanalı
Zaisan Gölü, Kazakistan
Irtysh Nehri
Bunu paylaş: